Toreneindspelen (06)

Frank van Halem

Iets eerder dan mijn planning krijgt u hierbij de beloofde laatste aflevering van de toreneindspelen, zoals die zijn behandeld door de heer Marwitz.

De moeite waard om eens goed na te spelen en te dóórdenken. Het beeld dat in deze aflevering voorgeschoteld wordt zal u niet onbekend voorkomen. Wie heeft zoiets nou nog nooit op het bord gehad??!!

Maar ik houd mijn mond en laat de heer Marwitz weer aan het woord:

Een eindspel feilloos behandelen....? Een toreneindspel....? Iedere schaker kent uit ervaring de situatie die meestal wordt omschreven met: 'theoretisch gewonnen eindspel'. Maar hij weet ook, dat die ‘stelling’ bewezen moet worden, dat er geen sprake is van slechts een ‘veronderstelling’ ...!

De moeilijkheid is, dat er bij eindspelen geen bepaalde richtlijnen bestaan die tot het gewenste resultaat zullen leiden. Bij de opening is dat in zekere zin wel het geval, omdat men daarbij varianten kan ontwikkelen die een ‘eigen’ karakter hebben. De behandeling van een eindspel daarentegen is praktisch geheel afhankelijk van eigen ervaring en inzicht. En beide kunnen we vergroten door kennis te nemen van wat anderen hebben ervaren. Voor schakers geldt immers ook: “wie zich aan een ander spiegelt….!”.

Nevenstaande stelling is uit een partij van de vroegere Limburgse kampioen Vinken tegen de Eindhovense crack Stumpers (zwart).

 Zwart is aan zet. Hij heeft het moeilijk. In feite staat hij voor een hopeloze taak, want:
- De zwarte toren staat vóór zijn pion i.p.v. er achter, waardoor hij niet alleen die pion hindert, maar ook zelf tot passiviteit veroordeeld is: na elke torenzet gaat pion h2 immers verloren?!
- De witte koning staat gunstig, namelijk (voorlopig) veilig tegen storende schaakjes van zwarts toren en bovendien klaar voor de ondersteuning van de verdere opmars van de g-pion. Voor één ding moet hij wel even oppassen: hij staat aan de rand….!

Zó verliep het verder: 1….., Tg1,  2. Tf2†, Ke6.  3. Txh2, Kf7  4. Kh6, Tg3.

5. Tf2†, Kg8 Tòch nog het promotieveld bereikt!  6. Ta2, Tb3, 7. Ta8†, Kf7

8. g6†, Kf6  En nu niet zorgeloos 9. g7?? spelen, want dan is het uit met 9…Th3 MAT!. Dat heb Je met een koning aan de rand…! Maar: 9. Tf8†, Ke7 is afdoende: 10. Tf1 (!), Th3†  11. Kg7, Te3  12. Kg8, Te2  13. g7, Ta2 14. Th1, Kf6, 15. Kh8 en zwart gaf het op.
Begreep U de bedoeling van wits 14^e zet: Th1!  ?  De witte koning moet tegen stoor-schaakjes van de zwarte toren bescherming zoeken: op de h-lijn! De toren biedt die ‘schuilplaats’. De verdere opmars van de witte pion brengt de verdiende winst.

Het ‘wegschuilen achter de toren’ kan ook in verdedigende situaties uitkomst brengen.

  

Een positie als die in de 2^e stelling komt dikwijls voor: De zwarte toren staat ook hier (nog) vóór zijn pion i.p.v. er achter, maar hij zal iedere kans om h1 met scháák te verlaten gaan benutten. Aan wit de taak te zoeken naar mogelijkheden om zo’n toren-schaak te verhinderen. Dat kan op twee manieren: 1. Te2 of 1. Kd3. Welke zou U kiezen als U voor die taak stond? Juist, 1. Kd3! Is de goede zet, want U ziet het verdere spelverloop al komen: 1. Kd3, Kd5 De zwarte koning gaat natuurlijk op weg naar g3, om zijn toren te ontlasten en de dekking van pion h2 over te nemen, 2. Kc3† (met scháák gelukkig!),

2….., Ke4,  3. Tc2!, Kf3 En nu? Met 4. Kc4! Kan wit nog juist op tijd de zwarte plannen verstoren: na 4……, Kg3 heeft de witte toren op de c-lijn voldoende kans – en afstand! – om verder zijn stoorschaakjes te kunnen geven.

Na 5. Tc3†, Kf2  6. Tc2†, Ke3,  7. Kc3 (!), Kf3  8. Kc4, Kg3  9. Tc3† komt zwart niet verder. Remise dus!

Een wending om te onthouden!

(29 november 1988), J.H. Marwitz.

Tot zover de serie “Toreneindspelen” van de hand van de heer Marwitz.

Maar, maakt u zich geen zorgen. De 'bron Marwitz' is bij mij nog niet opgedroogd.

Tot nog toe hebt u, behalve de voorgaande 6 toreneindspelen, 10 afleveringen gehad in de serie 'Eind goed, al goed' en 9 afleveringen in de serie 'Strategie en tactiek'.

De volgende keer kom ik met een serie over lopereindspelen (8 stuks, waarvan de laatste 2 specifiek over de situatie tussen 2 lopers en 2 paarden gaat).

Nu eerst veel plezier met de laatste aflevering in de rubriek 'Toreneindspelen'.

Frank van Halem, 26 januari 2021.