Strategie en Taktiek (05)

Frank van Halem

Zoals in het vorige stukje beloofd, nu weer een verhandeling over de pionnen in de opening maar met een (wat) agressiever spelende schaker aan de zwarte kant van het bord!

Zie dit stukje maar weer als een aanmoediging om zorgvuldig(er) om te gaan met het plaatsen van de pionnen, zeker in de opening. Immers, een eenmaal verplaatste pion kan niet meer terug!

De vorige keer hebben we gezien, hoe de witspeler een kansrijke stand kon bereiken door een goede pionnenstelling. Dat daarbij de nogal passieve opstelling van zwart hem heeft geholpen, is evenzeer duidelijk. Daarom deze keer eens een voorbeeld van een opstelling waarbij de zwartspeler van het begin af zich agressiever opstelt. Uiteraard met de daaraan verbonden risico’s, zoals we zullen zien. Na een begin dat U allen niet onbekend zal voorkomen, namelijk: 1. d4, d5  2. c4, e6  3. Pc3, Pf6  4. Lg5, speelt zwart: 4…,c5 (zie de 1^e stelling).

Daarmee is de strijd om het centrum in zekere zin bepaald. Immers door de penning van Pf6 staat pion d5 onder extra druk. Dat moet vroeg of laat leiden tot de ruil op d4 (c4), wat wit een geïsoleerde pion op d4 bezorgt.  Voordelig voor zwart dus? Neen, want wit krijgt – net als in  het voorbeeld van de vorige keer  –  duidelijk de meeste ‘ruimte’ voor zijn stukken, want hij beheerst de eerste 4 rijen.

Voorlopig gaat wit eerst zijn ontwikkeling voltooien. 5. e3. Zwart volgt dat voorbeeld niet en gooit met 5…., Db6 de knuppel in het hoenderhok. Kan wit nu niet op f6 slaan? Natuurlijk wel, maar is dat gunstig? Duidelijk is wel, dat de zwarte koning dan wat moeite zal hebben met het zoeken naar een wat veiliger plaats. Daartegenover staat dan, dat zwarts Lf8 en Th8 de beschikking krijgen over open lijnen. Hoe dan ook, wit besluit tot 6. Db3. Een uitnodiging om op b3 te slaan, wat wits Ta1 een open (1/2) lijn zou geven. Merk bovendien op, dat wit door axb3 ‘naar het centrum toe’ slaat, wat vaak gunstig, namelijk versterkend, werkt. De zwartspeler slaat dan ook die uitnodiging af. Hij prefereert het meteen ‘orde op zaken’ te stellen en speelt 6….., cxd4. Dat leidt tot een pionnenstelling die opvalt door onsamenhangendheid  ...: 7. Dxb6, axb6  8.exd4, Lb4 en nu wel op f6 slaan: 9. Lxf6, gxf6 want na 10. cxd5, exd5 heeft zwart louter geïsoleerde pionnen, waarbij zelfs 2 dubbelpionnen.
Zie het 2^e diagram.

Nu staat daar wel iets tegenover. We kunnen duidelijk zien, dat zwarts lopers en torens geen gebrek aan open lijnen hebben. Aan wit dus de opgave, dit zwarte voordeel in te perken. Wit moet allereerst aandacht besteden aan zijn a-pion. Als zwart kan komen tot Lxc3 en wit moet met zijn b-pion terugslaan, dan is de a-pion blijvend ‘hulpbehoevend’.

Daarom speelt wit: 11. Lb5†. Hij wil namelijk met zijn Pg1 op e2 de dekking van c3 overnemen van pion b2. Dat moet natuurlijk nàdat Lf1 gespeeld is. Als Zwart nu Lc8 op d7 zet om het schaak op te heffen, moet wit slaan, om direct daarop zijn paard van g1 naar e2 te spelen.

Zwart antwoordt echter met 11 ..., Pc6. Nu slaat wit natuurlijk NIET op (c6) – WAAROM NIET? – maar speelt onmiddellijk 12. Pge2. Zwart ontpent nu zijn paard met 12 ..., Kd8 en wit doet hetzelfde: 13. 0-0.

En wat, als zwart nu op c3 slaat? Pe2 moet toch de pion d4 (blijven) dekken? Neen, dat hoeft niet, want wit kan van nu af zijn torens inschakelen: de zet Td1 na Pxd4 bijvoorbeeld. Daarom speelt zwart: 13….,Le6. Wit antwoordt (dus) met 14. Tfd1. Hoe er verder is gespeeld geef ik zonder commentaar, wel met de vraag: herkent U motieven?

14…., Ld6  15. Ld3!, h5  16. Pb5!, Lb8  17. a3! En via de 3e rij bracht wit een toren naar de koningsvleugel, wat tot materiaalwinst leidde. En tot partijwinst.

(13 februari 1990), J.H. Marwitz

In het begin van dit stukje kwam ik al aanzetten met die enorme open deur dat een eenmaal verplaatste pion niet meer terug kan. Welnu, daar gaan we een volgende keer nog wat op door. Die pionnen laten ons nog even niet los!

Over dit onderwerp heeft u nog 4 afleveringen te goed!. Nog één vanuit de beginstelling, twee afleveringen gaan uit van een bepaalde partijstelling en de laatste aflevering bevat een viertal opgaven ter lering en vermaak!

Frank van Halem, 9 november 2019.

Magnus in diep gepeins verzonken